Το Άγιον Όρος σήμερα
«Το Άγιον Όρος διοικείται κατά το καθεστώς αυτού υπό των 20 Ιερών Μονών του»
⚖️ Συνταγματικαί Αρχαί περί του Ιερού Τόπου
Εκ της ανωτέρω ρητής συνταγματικής διατάξεως του άρθρου 105, προκύπτουν και καθιερούνται δύο κεφαλαιώδεις αρχαί, αίτινες θεμελιώνουν την νομικήν υπόστασιν και προστασίαν του Ιερού Τόπου:
1. Κυριότης του Εδάφους υπό των Ιερών Μονών
Το σύνολον της χερσονήσου του Άθωνος, ως γεωγραφική και πνευματική ενότης, ανήκει κατά πλήρη κυριότητα εις τας είκοσι Ιεράς Μονάς, αι οποίαι κατέχουν το έδαφος κατά κλήρους, και φέρουν το δικαίωμα και το καθήκον της διαχειρίσεως αυτού εντός του πνευματικού πλαισίου της μοναχικής ζωής.2. Αναπαλλοτρίωτον του Ιερού Εδάφους
Το Άγιον Όρος είναι αναπαλλοτρίωτον· ήτοι, απαγορεύεται ρητώς η εκποίηση, πώλησις ή μεταβίβασις των κτημάτων και εδαφών αυτού, υπό οιανδήποτε μορφήν ή δικαιοπραξίαν.
Η μόνη κατάστασις επιτρεπτή υπό της παραδόσεως και του Νόμου είναι η ανταλλαγή κτημάτων, όταν τούτο απαιτείται προς ικανοποίησιν λειτουργικών ή διοικητικών αναγκών των Ιερών Μονών.Ούτως εξασφαλίζεται η πνευματική και νομική ακεραιότης του Αγίου Όρους, ως ιερού χώρου αφιερωμένου αποκλειστικώς εις την λατρείαν του Θεού και τον αγιασμόν των εν αυτώ διαβιούντων.
📜 Αμετάβλητον Εκκλησιαστικής Τάξεως και Κανονικής Δομής
Εκ του συνόλου των διατάξεων του άρθρου 105 του Συντάγματος της Ελλάδος, και εν τω φωτί της παραδεδομένης μοναχικής και διοικητικής παραδόσεως του Αγίου Όρους, προκύπτουν σαφώς και αμετακινήτως αι εξής βασικαί αρχαί, αίτινες διασφαλίζουν την κανονικήν τάξιν και την αδιάλειπτον συνέχεια του Ιερού Καθεστώτος:
1. Απαρασάλευτον του Διοικητικού Συστήματος
Ουδεμία αλλοίωσις ή ανατροπή επιτρέπεται εις το διοικητικόν σύστημα των Ιερών Μονών. Η πνευματική και εσωτερική αυθυπαρξία εκάστης Μονής τελεί υπό κανονικήν προστασίαν και ουδεμία κοσμική ή εκκλησιαστική αρχή δύναται να την μεταβάλει.
🏛️ Διοικητική και Πνευματική Υπόστασις του Αγίου Όρους
Το Άγιον Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητον και ιεροπρεπές τμήμα του ελληνικού κράτους, κατέχον ιδιόρρυθμον διοικητικόν καθεστώς, τελούν δε πνευματικώς υπό την ανωτάτην δικαιοδοσίαν του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, κατά την μακραίωνα παράδοσιν της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Πρωτεύουσα του Ιερού Όρους είναι αι Καρυαί, ένθα εδρεύει ο πολιτικός διοικητής, κρατικός εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος. Ούτος φέρει ευθύνην δια την δημόσιαν τάξιν, την ασφάλειαν και την πιστήν εφαρμογήν του Καταστατικού Χάρτου του Αγίου Όρους, του θεσμικού δηλαδή πλαισίου το οποίον διέπει την ζωήν και την λειτουργίαν της μοναχικής πολιτείας.
Η διοίκησις του Άθωνος, καθ' όλον το διάστημα της πολυαιωνίου ιστορίας του, από των ημερών της πρώτης οργανώσεως του μοναχικού βίου διά του Τυπικού του βασιλέως Ιωάννου Τσιμισκή το έτος 972, μέχρι και σήμερον, εξακολουθεί να ρυθμίζεται βάσει ιδιορρύθμου καθεστώτος, συνδυάζοντος το εκκλησιαστικόν με το πολιτικόν στοιχείον, εις πνεύμα παραδόσεως και ευταξίας.
Η νομοκανονική αυτη ιδιοτυπία μαρτυρείται εις σειράν εγγράφων και πράξεων διαφόρων εποχών: τα χρυσόβουλλα των βασιλέων, τα Πατριαρχικά σιγίλλια, τα σουλτανικά φιρμάνια, καθώς και οι Γενικοί Κανονισμοί του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και τέλος, η σχετική ελληνική νομοθεσία των νεωτέρων χρόνων.
Σήμερον, κατόπιν της Συνθήκης των Σεβρών (10 Αυγούστου 1920), και της Συνθήκης της Λωζάνης (24 Ιουλίου 1923), το Άγιον Όρος τελεί υπό την κυριαρχίαν του ελληνικού κράτους, διατηρούν όμως ανεπηρέαστον το πνευματικόν και διοικητικόν του ιδίωμα.
Κατά ρητήν διάταξιν του Άρθρου 105 του Συντάγματος της Ελλάδος:
«Το Άγιον Όρος διοικείται κατά το καθεστώς αυτού υπό των είκοσι Ιερών Μονών του, μεταξύ των οποίων είναι κατανεμημένη η ολόκληρος χερσόνησος του Άθω, το δε έδαφος αυτής είναι αναπαλλοτρίωτον.»
Ούτως, το Άγιον Όρος παραμένει εις τους αιώνας κλήρος της Θεοτόκου και ακλόνητος πυλών ησυχίας και σωτηρίας.
2. Απαραβίαστον του Αριθμού των Ιερών Μονών
Ο αριθμός των είκοσι Ιερών Μονών του Αγίου Όρους θεωρείται ιστορικώς και θεσμικώς απαραβίαστος. Ουδεμία ίδρυσις νέας Μονής ή κατάργησις υφισταμένης επιτρέπεται, επί ποινή βλάβης της κανονικής ενότητος.
3. Απαγόρευσις Μεταβολής της Ιεραρχικής Τάξεως
Η τάξις των Μονών εντός της Ιεράς Κοινότητος, ήτοι η σειρά αρχαιότητος και τιμής, δεν δύναται να μεταβληθή ή ανατραπή καθ' οιονδήποτε τρόπον, ως έχει καθιερωθή εκ παραδόσεως και κανονικού δικαίου.
4. Απαρασάλευτον της Σχέσεως Μονών και Εξαρτημάτων
Η θέσις εκάστης Μονής έναντι των εξαρτημάτων, κελλίων, σκητών και ησυχαστηρίων της λογίζεται αμετακίνητος. Απαγορεύεται ρητώς η αλλαγή των κανονικών ορίων ή η μεταφορά εξαρτημάτων εις άλλην διοικητικήν υπαγωγήν.
🕊️ Το Άγιον Όρος, ως κιβωτός της Ορθοδόξου Παραδόσεως, διαφυλάσσει ακέραιον το πολίτευμά του, όχι μόνον ως ιστορική μνήμη, αλλά και ως λειτουργούσα πνευματική οντότης μέσα εις το σώμα της Εκκλησίας και του Έθνους.
Οι 20 μονές του Αγίου Όρους, κατά ιεραρχική αμετάβλητη τάξη, η οποία δεν μπορεί να αυξομειωθεί είναι :
1. της Μεγίστης Λαύρας, που ιδρύθηκε το 963
2. του Βατοπεδίου, που ιδρύθηκε το 972
3. των Ιβήρων, που ιδρύθηκε το 972
4. του Χιλανδαρίου, που ιδρύθηκε το 1197
5. του Διονυσίου, που ιδρύθηκε το 1375
6. του Κουτλουμουσίου, που ιδρύθηκε το 12° αιώνα
7. του Παντοκράτορος, που ιδρύθηκε το 1363
8. του Ξηροποτάμου, που ιδρύθηκε το 970
9. του Ζωγράφου, που ιδρύθηκε γύρω στο 973
10. του Δοχειαρίου, που ιδρύθηκε γύρω στο 970
11. του Καρακάλλου που ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αιώνα
12. του Φιλοθέου, που ιδρύθηκε γύρω στα τέλη του 10ου αιώνα
13. της Σίμωνος Πέτρας, που ιδρύθηκε το πρώτο μισό του14ου αιώνα
14. του Αγίου Παύλου, που ιδρύθηκε το δεύτερο μισό του 10ου αιώνα
15. του Σταυρονικήτα από το 1541
16. του Ξενοφώντος, που ιδρύθηκε στα τέλη του 10ου αιώνα
17. του Γρηγορίου, που ιδρύθηκε πριν από τα μέσα του 14ου αιώνα
18. του Εσφιγμένου, που ιδρύθηκε στα τέλη του 10ου αιώνα
19. του Ρωσικού (Παντελεήμονος), που ιδρύθηκε το 10ο αιώνα κι
20. του Κωνσταμονίτου που ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα
