Άγιον Όρος

Μύθοι και αρχαϊκή περίοδος 

Ἱερὰ Μνήμη καὶ Ἱστορικὴ Παράδοσις τοῦ Ἄθωνος

Ἕτερος μὲν μυθολογικὸς λόγος παραδίδει ὅτι ὁ θεὸς Ἀπόλλων ἐπεθύμησε τὴν ἁγνὴν κόρην Δάφνην, θυγατέρα βασιλέως τῆς Ἀρκαδίας. Ἐκείνη δέ, θέλουσα νὰ διαφυλάξῃ τὴν σωφροσύνην της, κατέφυγε εἰς τὸ καταφύγιον τοῦ Ἄθωνος, εἰς τόπον καλούμενον ἀπὸ τότε «Δάφνη» — ὄνομα ὃ διατηρεῖται ἕως σήμερον ὡς κύριον λιμάνι τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἐνταῦθα ἤδη ἐμαρτυρεῖτο ἐκ παλαιῶν χρόνων ἡ ἀσκητικὴ καὶ παρθενικὴ φύσις τοῦ τόπου.

Κατὰ τὴν ἐποχὴν τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιότητος, οἱ γεωγράφοι μνημονεύουν δέκα πόλεις ἐντός τῆς χερσονήσου τοῦ Ἄθωνος· Δίον, Θύσσος, Κλεωναί, Ἀκρόθωοι, Χαράδρια, Παλαιώριον, Σάνη, Ὀλόφυξος, Ἀπολλωνία καὶ Οὐρανούπολις· ἀποδείξεις ζώσης κατοικήσεως καὶ ἀνθρωπίνης δραστηριότητος ἐπὶ τῆς γῆς ταύτης.

Εἰς τοὺς ἱστορικοὺς χρόνους, ὁ Ἄθως μνημονεύεται διὰ πρώτη φοράν τὸ 493 π.Χ., ὅτε ὁ Μαρδόνιος, στρατηγὸς τῶν Περσῶν, ἐπεχείρησε νὰ περιπλεύσῃ τὴν χερσόνησον. Σφοδρὰ θάλασσοταραχὴ ἐβύθισε τὸν στόλον αὐτοῦ καὶ ἐματαιώθη ἡ εἰσβολή. Ὕστερον, ὁ Ξέρξης, δέκα ἔτη μετὰ ταῦτα, διέταξε νὰ ἀνοιχθῇ διώρυξ, διὰ καναλικοῦ διαδρόμου, εἰς τὸν τράχηλον τοῦ Ἄθωνος, πρὸς ἀποφυγὴν νέας ναυτικῆς συμφορᾶς.

Ἐν τέλει, κατὰ τὸ ἔτος 411 π.Χ., εἰς τὸν αὐτὸν τοῦτον κόλπον, κατεποντίσθη ὁ στόλος τοῦ Σπαρτιάτου ναυάρχου Ἐπικλέους. Οὕτω, ἡ χερσόνησος τοῦ Ἄθωνος ἀνεδείχθη διαχρονικῶς ὄχι μόνον τόπος πνευματικῆς ἀναχωρήσεως, ἀλλὰ καὶ σταυροδρόμι ἱστορικῶν γεγονότων, φυσικῆς δυνάμεως καὶ ἀνθρωπίνης μεταμορφώσεως.