Μοναχισμός

Μοναχὸς

Οἱ μοναχοὶ ξεκινοῦν τὴν ἀγωνιστικὴν πορείαν των πρὸς τὰ τρία στάδια τῆς πνευματικῆς ζωῆς –κάθαρσις, φωτισμὸς, θέωσις– μὲ τὴν αὐτογνωσία, τὴν ταπείνωσιν, τὴν μετάνοια, τὴν κάθαρσιν τῆς καρδίας, καὶ φθάνουν μέχρι καὶ τὴν ἐπιθυμία διωγμοῦ καὶ μαρτυρίου. Κατ' οὐσίαν, ἐπιθυμοῦν νὰ βιώσουν πλήρως τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ·
«Ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου, καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου, καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου·... καὶ τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν».

3 ἀποταγές, 3 σταυροί, 3 ἀναγεννήσεις.
Ὅλοι ὅσοι ἐπιθυμοῦν νὰ εἰσέλθουν στὸ μοναχικὸ στάδιο διὰ νὰ ἀγωνισθοῦν καὶ νὰ νικήσουν, καὶ διὰ νὰ ἔχουν συνεργὸ τὸν Ὃν «ὁ ἐξῆλθεν νικῶν καὶ ἵνα νικήσῃ», καλούνται σὲ μία τριπλὴ ἀποταγή, ἀπάρνησιν, ἀπέκδυσιν.

• Ἡ πρώτη ἀποταγή εἶναι ἡ διαρκὴς ἀποταγὴ τοῦ κόσμου.

• Ἡ δεύτερη, ἡ ἐκκοπὴ τοῦ ἰδίου θελήματος.

• Ἡ τρίτη, ἡ ἀποταγὴ τῆς κενοδοξίας.

Αὗται οἱ τρεῖς ἀποταγὲς ἀντιστοιχοῦν στὴν ἄρσιν τριῶν σταυρῶν:

1. Ὁ πρῶτος σταυρός εἶναι ἐξωτερικὸς: συμφοραὶ καὶ θλίψεις.

2. Ὁ δεύτερος σταυρός εἶναι ἐσωτερικός: πάλη μὲ τὰ πάθη.

3. Ὁ τρίτος σταυρός εἶναι ἡ ὁλοκληρωτικὴ παράδοσις στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Αὐτὲς οἱ τρεῖς ἀποταγές καὶ οἱ τρεῖς σταυροὶ συνδέονται μὲ τρεῖς πνευματικὲς γεννήσεις:
Κάθαρσις καρδίας · Φωτισμὸς νοὸς · Θέωσις.

Ἐπομένως, αὐτὴ ἡ διαρκὴς τριπλὴ πορεία εἶναι ἡ ὁδὸς τοῦ μοναχοῦ πρὸς τὴν πνευματικὴ ὁλοκλήρωσιν. Ὅλος αὐτὸς ὁ διὰ βίου ἀγὼν ὀνομάζεται ἄσκησις, καὶ σκοπὸς τῆς ὀρθοδόξου ἀσκητικῆς εἶναι ἡ καθαρὰ προσευχὴ καὶ ἡ ἀπάθεια.

Οἱ Τρεῖς Μοναχικὲς Ὑποσχέσεις
Ἐντὸς τοῦ πλαισίου τούτου, ὁ κάθε μοναχὸς δίδει τρεῖς ὑποσχέσεις ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ:

Μετάνοια
Κατὰ τὸν Ἅγιον Ἰωάννην τὸν Δαμασκηνὸν, μετάνοια εἶναι ἡ ἐπάνοδος τῆς ψυχῆς ἐκ τοῦ παρά φύσιν εἰς τὸ κατὰ φύσιν. Ἡ λέξις «μετάνοια» δηλοῖ μεταβολή, ἀλλαγή, μετάβασις ἀπὸ μιὰν κατἀστασιν εἰς ἄλλην.

Ἡ ζωὴ τοῦ μοναχοῦ εἶναι ζωὴ συνεχούς ἐσωτερικῆς μετανοίας. Εἶναι ἀδιάκοπος ἀναζήτησις τοῦ Θεοῦ, κάθε ἡμέρα. Ὁ Θεὸς εἶναι τὸ «ὕδωρ τὸ ζῶν», καὶ ὁ μοναχὸς εἶναι ὁ ἀείποτε διψῶν Αὐτόν. Ἡ δίψα τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπεριόριστος.

Μέγιστη ἡ Προσφορὰ τοῦ Μοναχισμοῦ
Ἡ ὀρθόδοξη ἀσκητικὴ ἀγωγὴ, διὰ τῆς ὁδοῦ καθάρσεως καὶ φωτισμοῦ, ὁδηγεῖ τὸν μοναχὸν ἀσφαλῶς εἰς τὴν θέωσιν, τὴν ἐμπειρικὴν γνῶσιν τοῦ Θεοῦ, μὲ τὴν συνεργείαν τῆς Θείας Χάριτος.

Ἐπειδὴ ὁ μοναχισμὸς διατηρεῖ ἐν χρήσει αὐτὴν τὴν ὀρθόδοξον μέθοδον θεραπείας τοῦ ἀνθρώπου, συνεισέφερε μέγιστα εἰς τὴν διατύπωσιν καὶ διατήρησιν τῶν δογμάτων τῆς Ἐκκλησίας, τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ διατύπωσις τῆς ζωῆς ταύτης.

Τὸ Κομποσχοίνι
Τὸ κομποσχοίνι, ποὺ ἔχουν ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι μοναχοὶ (καὶ πολλοὶ λαϊκοί), εἶναι μάλλινον, πλεγμένον μὲ ἐννέα σταυρούς ἀνά κόμβον. 33άρι, 50άρι, 100άρι, 500άρι...

Κατὰ τὴν Παράδοσιν, ὁ Ὅσιος Παχώμιος (320 μ.Χ.) ἐδίδαξε τὴ χρήση του ἐπὶ προσευχῇ, μετὰ ἀποκάλυψιν τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ.

Το κομποσχοίνι δὲν εἶναι ὀρνὰμεν, ἀλλὰ ὄργανον προσευχῆς. Κάθε τμήμα του ἔχει συμβολικὴ σημασία, ἐνώ ὁ μάλλινος χαρακτήρας του θυμίζει ὅτι εἴμεθα τὰ λογικὰ πρόβατα τοῦ Χριστοῦ (Ἰωάν. 10:11).

Ἐν κατακλείδι:
Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ καὶ Λόγε τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με τὸν ἁμαρτωλόν.